KANTO XXI

KANTO XXI

Sulhu bozma, Borso!” neredeyiz?

“İşinle meşgul ol,

               Budur beni ben yapan,

“Ve res publica’nın imtina ettiği.

“Çulsuz ve sefil bir oğlanken,

“bilirdi hepsi beni tüm bu cittadini,

“Ve onlar ölümüne doğradılar beni, della gloria.”

Vasiyetsiz, 1429, 178,221 florin bırakarak di sugello,

Kırmızı deri kaplı defterinde yazılı olduğu üzere Cosimo’nun. Di sugello.

Ve “krediyle Venedik’te kuruş bırakmadı”-

Cosimo’ydu bu-

“Ve Napoli de, ve onları sulhe mecbur etti.”

Ve genç delikanlı Ficino’yu tuttu

Grek dilini öğrenmesi için;

“adam başı iki endaze kırmızı kumaşla

“dilediğiniz kadar”, Cosimo diyor bunu,

“Haysiyetli yurttaş yaparım size.”

Col credito suo…

Napoli e Venezia di danari…

Costretti… Napoli e Venezia…a quella pace…

Yahut bir başka zaman… her neyse, geçiniz.

Ve Piero kredileri geri çağırdı,

(Diotisalvi arkasındaydı bunun)

Ve battı şirketler ta Avignon’a kadar,

Ve Piero katledilecek gibiydi,

Ve genç Lauro onun önünde indi yola,

Ve dedi ki: Evet, baba geliyor.

Vasiyetsiz. ’69, Aralık’ta, 237,989 florin bırakarak bana,

Benim büyük yeşil muhasebe defterimde bulacağınız üzere

Carta di Capretto’da;

Ve 34’ten sayacak olursam, geçen yıla dek,

600,000 ödemişiz ve üstü,

Binalar, vergiler ve hayır için.

Nic Uzano gördü gelişimizi. Ona karşı, dürüst,

Ve uyardı onları. Katledeceklerdi O’nu,

Ve Cosimo’yu, ama o satın aldı onları;

Onlarda Giuliano’yu katletti. E difficile,

A Firenze difficile viver ricco

Senza aver lo stato.

“E non avendo stato Piccinino

“Doveva temerlo qualunque era in stato;”

Ve “o adam o demiryolunu inşa etmek için kan terledi”;

“lütfen” diye yazdı Bay Jefferson,

“bana bir bahçıvan bulabilir misiniz

Korno çalmayı bilen?

Amerikan servetinin sınırları

Kabul etmez mızıka korosu tutkusunu

Ama düşündüm ki müzik tutkusu

İzlemekle yükümlü olduğumuz iktisatla

Bağdaştırılabilir. Hizmetkarlarım arasındaki

Bir bahçıvan, bir dokumacı, bir marangoz ve taş ustasına

Bir de asma rençberi eklemek arzusundayım. Sizin ki gibi bir memlekette

(yani Burgundy) ki müzik ile haşır neşir ve

Her sınıftan insanın meşgalesi, zannederim ki

Bulunur bu mesleklerde

Korno, klarnet veya obua ve fagot çalabilen insanlar, böylece

İki korno, iki klarnet

İki obua ve bir fagottan müteşekkil koro teşkil etmek

Fuzuli masrafa girmeden mümkün olabilir. Yarım düzine yıl

İstihdam teminatı

               (affatigandose per suo piacer o non)

Ve bu sürenin sonunda, dilerlerse, ülkelerine

Dönüş imkanı temini onları makul ücretlerle buraya

Gelmeye teşvik edebilir. Size zahmet

Olmayacaksa, insanlarınızla

Her zaman ki muameleleriniz esnasında Amerika’ya

Gelmeyi isteyecek insanlar bulabilirsiniz. Vakar

Ve iyi ahlak şüphesiz karakterlerinde aranır hususlar olacaktır”

                                                                          Haziran 1778 Montecello

Ve temmuzda dük Galeaz için Milan’a gittim

Oğlunun vaftizinde kirvelik ettim,

Ötekiler daha kıymetli olsa da,

Ve karısına elmaslı bir altın gerdanlık aldım

3000 düka tuttu, böylece

Sinyor Galeaz Sforza Visconti benden

Tüm çocuklarının kirvesi olmamı istedi.

Bir başka savaş zafersiz, bir başka barış huzursuz.

Ve sultan ona bir suikastçi gönderdi, kardeşini;

Ve Mısır’ın sultanı da bir aslan;

Bir papa bir oğlan ve dört kıza babalık etti,

Ve bir üniversite, Pisa; (Lauro Medici)

Ve az daha işini batırıyordu,

Ve Siena ve Pisa’da gayrımenkul aldı,

Ve Napoli’de kendi sözleriyle sulh yaptı.

Ve tapınak’ın zemininde çimen vardı

Ya da zemininin olması gereken yerde;

               Zulmette solar altın,

               Mavi-siyah çatısı altında, Placidia’nın,

Piskoposluğun; ve oturuyoruz burada

Arenanın yanında, les gradins…

Ve palazzo, zeminsiz, asılı orda şafakta

Gel-git hattının üstünde alçalmış sis;

Ve yüzer orada nel tramonto

Gel-git hattının üstünde altın sisle.

Zemindeki mozaikler, ve hatlar.

Ahmaklar yeni viraneler yapıyor;

               Yeşil okyanusun üstünde gece,

Ve gecenin kuru karası.

               Altın kaplanın gecesi,

Ve havadaki kuru yalaz,

               Merasimin sesleri,

Solgun şimdi, aşağımızdan,

Ve deniz kalay ışıltılarla dolu gün ışığında,

               Karanlıklardaki koyu şarap gibi.

“deniz ile dağlar arasındaki rüzgar”

Ağaç-daireler yarı karanlık denize karşı

               Gün batımına karşı yarı aydın,

Teknesi güneşin bulutla yüklü,

Ve bu saatten sonra , kuru karanlık

Havada ateş yüzdürüyor, müslin altında testisler,

Kuru yalazcık, rüzgarda taşınan yaprak.

Gignetei kalon.

Kocakarının cehaleti gibi nüfuz edilemez.

Şafakta, Actium’dan sonra dönen filo gibi,

Doğuya doğru payandalı, ve değişmiş,

Ve ihtiyar adam süpürüyor yaprakları:

Lanet sana Midas, Pan’ı olmayan Midas!”

Ve şimdi vadide,

Günün kıyısının altındaki vadide:

               İse çamlarıyla birlikte büyü;

“Nil’in İnopos ile kabardığı gibi.

               “Nil’in İnopos ile çağladığı gibi.”

Phoibos, turris eburnea,

               Kobalta karşı fildişi,

Ve havada kesili dallar,

Havada kesili yapraklar,

Tazılar tepenin yeşil yamacında,

               Su siyah hala karanlıkta.

Gevrek havada,

               Munkatı’ tanrılar;

Pallas, elinin içinde genç baykuş,

Ve, gecede, geyik koşar, ve leopar,

Çam dalları arasında baykuş gözü.

Palmiye yaprağının üstünde ay,

                                                           karmaşa;

karmaşa, yeniliklerin kaynağı;

sarı kanat, ay ışığında solgun,

yeşil kanat, ay ışığında solgun,

nar ağacı, ay ışığında solgun,

beyaz boynuz, ay ışığında solgun, ve Titania

içme deliğinde,

               Adımlar, bazaltta kesili.

Dansetti orada Athame, dansetti, ve orada Phaethusa

Damarda renkle,

Kan içkili gibi güçlü, bir zamanlar,

Damarda renkle,

Duman solgunu gırtlakta kızıl. Dis yakaladı onu.

Ve ihtiyar adam sürdürdü orada

               Çiriş otuyla döverek katırını.

1-Borso-: Nicolo d’Este III. üçüncü oğlu, Ferrara kentinin yöneticileri olan d’Este ailesinin en mümtaz şahsiyeti. Ferrara kentinin süregelen bağımsızlığının Venedik kentiyle yarı-kolonyal ilişkisine dayandığını gören Borso bu sebeple evlatlarına sulhü gözetmelerini telkin etti.

2- “İşinle meşğul ol”-: “di Bicci” lakaplı Giovanni de’Medici’nin amentüsü. Yüksek siyasi mevkileri arzulamak yerine işlerini ve ticari münasebetlerini geliştirmek suretiyle kudretli oldular.

3-: res publica: Latince, “cumhuriyet”.

4- “Çulsuz ve sefil..”-: Çocukları Cosimo ve Lorenzo’ya bir servet ve devasa bir uluslar arası bankacılık sistemi bırakan Giovanni di Bicci’nin(1360-1429) sözü.

5-cittadini-: İtalyanca “yurttaş”.

6-della gloria-:İtalyanca, “şöhretsiz”.

7-di sugello-: İtalyanca “mühürlü”.

8-krediyle…-: Floransa’ya karşı Napoli ve Venedik’in ittifak kurduğu 1452 yılındaki savaşta Cosimo bu devletlerdeki yüklü alacağını istediği için bu kentler savaşı sürdürecek imkan bulamadılar.(Young,76)

9-Cosimo-: Cosimo de Medici,1389-1464. 1434-1464yılları arasında makam sahibi olarak değil ama devletin bütün eylemlerinin arkasındaki gerçek güç olarak hüküm sürdü. Sanat ve eğitimin hamisi olarak “Pater Patriae” olarak anıldı.

10-Ficino-: Marsilio Ficino, 1433-1499, Cosimo’nun hekiminin oğlu. Cosimo O’na hususen grek felsefesini yorumlamak üzere eğitim aldırdı.

11-kızıl kumaş endazeleri: Cosimo sıklıkla birkaç düzine kızıl kumaşın Floransa’yı yurttaşlarla dolduracağını söylerdi. Boyasının pahalılığı sebebiyle yüzyıllarca kraliyete tahsis edilmiş olan eflatunun yanında esasen her parlak renk refah işaretiydi.

12-Col Credito…pace-: İtalyanca “kredisiyle Napoli ve Venedik’i barışa zorladı”.

13-Piero-: Piero de ‘Medici,1416-1469, Cosimo’nun en büyük oğlu. Hayatı boyunca çektiği gut hastalığı sebebiyle “İl Gottoso” olarak bilindi. 1464’te Cosimo’nun ölümüyle Piero işleri ve devlet idaresini üstüne aldı ama o vakit henüz on beşinde olan oğlu Lorenzo’ya dayandı. İl Gottoso’nun gerçek karakterini bilmeksizin, Pitti ailesi ona karşı iki yıl boyunca şiddetlenen ve başını Ercole d’Este’nin çektiği Ferrara’daki güçlerin desteklediği bir komplo yürüttüler.

14-Diotisalvi-: Dietisalvi Neroni, Cosimo’nun ölümünden sonra Medici’leri alaşağı etmek için komplo kuran zengin Floransalı. Piero’ya finansal danışmanlık yaparken Piero’ya tüm borçlarını geri çağırması tavsiyesi vererek etraflıca bir mali kriz ve Piero’nun popularitesinin düşmesine ve tamahkarlıkla itham edilmesine sebep oldu. 1466’da komplosu anlaşılınca sürgün edildi.

15:Avignon-: Güneydoğu Fransa’da bir şehir.

16- katledilecek-: Ağustos 1466’da tahtırevan’ın üstünde Floransa’ya giden Piero’yu, O’nu öldürmek isteyen pusucuların pususundan 17 yaşındaki oğlu Lorenzo soğukkanlılığını koruyarak kurtardı: “Atının üstünde giderken yol üstünde bekleyen pusucuları fark eden Lorenzo onları maharetle oyalarken babasına haber gönderip başka bir güzergahtan Floransa’ya ulaşmasını temin etti.”(Young,111-112)

17-Lauro-: Lorenzo de’ Medici, 1449-1492, Piero’nun oğlu. Büyük Lorenzo namıyla bilinen devlet adamı, yönetici, kültür ve sanatın hamisi.

18-Vasiyetsiz: Piero 1469 yılında öldü ve cömertliğine, hayır işlerine yaptığı muazzam bağışlara rağmen oğlu Lorenzo’ya Avrupa’daki en büyük servetlerden birini bıraktı.

19- Carta di Capretto: İtalyanca “parşömen kağıt”

20-Nic Uzano-: Niccolo da Uzano, ölümü 1432, Floransalı devlet adamı ve Medici iktidarının muhalifi Albizzi klanının lideri. Ancak Albizzi ailesini kendisi için tehdit olarak gördüğü Medici’lerle rekabete girmekten alıkoydu.Giovanni de’ Medici’nin 1429’da ölümünde Albizzi’leri oğlu Cosimo’ya karşı hareketten menetti. Ancak 1432’de Uzano’nun ölümüyle “kızgınkafa” Rinaldo degli Albicci Cosimo’yu hapsettirdi. Cosimo Malavolti adlı gardiyan aracılığıyla hakime rüşvet yedirdi ve idam yerine on yıl Padua’ya sürgün oldu. 1434’de Rinoldo ölünce Floransa’ya döndü ve Albizzi’lerin gücü yok oldu.

21-Giuliano: Giuliano de’ Medici, Lorenzo’nun kardeşi. Pazzi komplosunun kurbanı. Kilisedeki ayin esnasında saldırıya uğrayan Lorenzo önemsiz yaralarla kurtulurken Giuliano, ailenin idolü ve mümtaz ferdi, oracıkta öldü(Young,173). Komplo aslında Medici’lere yaradı zira olayı öğrenen Floransalılar duygusal olarak Medici’lere yakınlaştılar ve olayı kendilerine yapılmış saydılar.

22- E Defficile …in stato-: İtalyanca “zor/Floransa’da zengin biri olarak yaşamak/statüsü olmadan/ve statüsü olmadan Piccinino/ üst mevkideki herkesten korkmak zorunda”.

23-Piccinino-: Niccolo Piccinino,1375-1444, İtalyan paralı asker.

24-“o adam”-: Thaddeus Coleman Pound,1832-1914, Pound’un baba tarafından dedesi. Pound’a göre kendi menfaatinden ziyade kamu yararı gözeterek üç demiryolu inşa etti.

25-Jefferson-: Thomas Jefferson,1743-1826. Mektup zihin ve karakter olarak Sigismondo veya Lorenzo de’ Medici gibi bir rönesans adamı ayarında olduğunu gösteriyor.

26-affatigandiose…non: İtalyanca “zahmet çekti, istese de istemese de”.

27-Montecello-: Monticello; Charlottesville, Virginia yakınlarında Thomas Jefferson’un ikametgahı.

28-gittim-: 1469 temmuzunda Lorenzo Milan’lı Galeazzo Sforza’nın oğlunun vaftiz merasimine katıldı. Düşese bir altın gerdanlık ve 3000 dükalık elmas, dük Galeazzo’nun O’nu diğer çocuklarına kirvelik etmesi arzusunu doğurdu.

29-Dük Galeaz-: Galeazzo Maria Sforza, Milan’ın beşinci Dük’ü.

30- Sultan-: Fatih Sultan Mehmet. Lorenzo’nun kardeşi Giuliano’yu öldüren katillerden Barnado Bardini İstanbul’a kaçınca yakalandı ve Lorenzo’ya “hediye” olarak gönderildi.

31-Mısır Sultanı-:Memluk sultanı Kait Bey(Qait Bay), 1468-1496. Mısra’ın kaynağı bilinmiyor.

32-bir papa-:Lorenzo’nun ikinci oğlu Giovanni Leo X adıyla papa oldu.

33-üniversite-:1472’de daha 23 yaşındayken Lorenzo Pisa’ya üniversite kurmak üzere gitti ve bir süre yönetmek üzere orada kaldı. Devlet desteklerine ek olarak kendi servetinden katkıda bulundu ve pek çok kitap bağışladı.

34-Lauro-: Lorenzo de’ Medici.

35-Napoli’de…barış yaptı-: Papa Sextus IV.’un da içinde olduğu Pazzi komplosu ters tepince Papa öfkeyle sadece Medici’leri ve Floransa’yı değil tüm Toskana’yı aforoz etti. Bir süre Floransa Papanın kışkırttığı düşmanlarla çevrili kaldı ve pek çok toprak kaybetti. Bunun üstüne Lorenzo büyük cesaretle (Papa’nın müttefiki) Napoli Kralı Ferrante’ye gitti ve adalet istedi. Ziyaret barışla ve Lorenzo için iftiharla son buldu. Kral Ferrante, Piccinino’ya yaptığı gibi, kurtulmak istediği kimseleri “öğle yemeğine” davet ederdi.

36-altın solar-: 11. Kanto’daki “In the gloom, the gold gathers the light against it” dizesiyle mukayese.

37-Placidia’nın: Batı Roma İmparatoriçesi Galla Placidia’nın kabri. İtalya’da Ravenna’daki mozolesinin altın mozaikleri komşu Bizans San Vitale kilisesi hazinesiyle yarışır.

38-les gradins-: Fransızca “basamaklar”.

39-palazzo-: İtalyanca “saray”.

40-nel tramonto-: İtalyanca “gün batımında”.

41-tesserae-: İtalyanca “mozaik taşları”.

42-Altın kaplanın gecesi…rüzgarda taşınan yaprak-: “bir güzellik nesnesinin doğduğu” tutkunun zirvesine ulaşan bu on üç mısra Pound’un Eleusis öğretileri ve Dionysus, Adonis ve Mısır güneş tanrıları ile ilişkilendirdiği eylem halinde imgeler sunar.

43-Gignetei kalon-: Grek, “güzel bir şey doğuyor”.

44-Actium-: Yunanistan’da bir kent. Anthony ve Kleopatra güçleriyle Octavian arasındaki savaşın meydanı.

45-Midas-: Midas’ın dokunduğu her şeyin altına dönmesi laneti bilinir. Pan’ı olmayan Midas, maneviyatla dengelenmeyen maddi hayatın soğuk ve dehşetli tarafını anlatır

46-Pan-: Grek pastoral bereket tanrısı.

47-İse çamları-: Japonya’da Ujiyamada’da güneş tanrıçasına adanmış iki kutsal tapınak.

48-İnopos-: Delos’ta Nil nehriyle eş zamanlı olarak yükselip alçalan ve dolayısıyla bağlantılı olduğu düşünülen nehir.

49-Phoibos-: Phoibus Apollo, ışık, müzik, kehanet ve pastoral şeylerin tanrısı.

50-turris eburnea-: Latince “fildişi kulesi”.

51-tazılar-: Mısır inancında cennet hayvanları.

52-Pallas-: Pallas Athena, erdem tanrıçası, savaş ve barış sanatlarının hamisi, şehirlerin bilhassa Atina’nın koruyucusu. Athena heykellerinin kaidesine baykuş nakşedilirdi veya birlikte tasvir edilirdi.

53-Titania-: büyü tanrıçası Circe’nin ünvanı.

54-Athame-: muhtemelen aynı sahnedeki Phaethusa gibi Güneş’in kızı olarak icad edildi.

55-Phaethusa-: Helios ve Neaera’nın kızı, güneşin parlak ve hayat veren ışınlarının kişileştirilmesi. https://en.wikipedia.org/wiki/Phaethusa (M.Z)

56-Dis-: Persephone’ye tecavüzü Eleusis ritüellerinin temelini oluşturan yer altı tanrısı.

57-yaşlı adam-: Brueghel’in Icarus tablosunda ihtiyar adam kayıtsızlık içinde tarlasını sürmektedir. Burada da ihtiyar adam Persephone’nin korkunç tecavüzüne kayıtsızdır.(bkz: Guy Davenport, Approaches,154)

58-çiriş otu-: söylendiğine göre Eleusis ritüellerinin doruklarından biri de çiriş otuyla dolu Eleusis cennetlerinin görüldüğü bir temaşa’dır.

KANTO XVIII

KANTO XVIII

Ve Kubilay’a dair:

“Size o imparator’un şehrini tafsilatıyla anlatmıştım

Ve şimdi de Cambaluc’daki parayı anlatacağım

Yani simyanın sırrını:

Dut ağacının hasırını çıkarıyorlar,

Ağacın kabuğu ile gövdesi arasındaki deridir bu,

Bundan kağıt üretiyorlar, ve nakşediyorlar

Yarım tornesel, bir tornesel, veya yarım kuruşluk gümüş,

Ya da iki kuruş, beş kuruş, yahut on kuruş,

Ya da daha büyük bir kağıt için bir altın bezant, üç bezant,

               On bezant;

Bunları nakşedenler resmi görevliler,

Ve haşmetli Han’ın sülüğen mührüyle mühürlü;

Kalpazanların cezası ölümdür.

Ve bütün bunların Han’a külfeti de yoktur.

Böylece zengindir bu dünya’da.

 Postacıları dikili ve mühürlü yol alırlar,

Kaftanları arkadan iliklenip mühürlenir,

Böyle giderler bir yolculuğun başından sonuna.

Ve gelen Hintli tüccarlar

Mücevherlerini bırakıp almak zorundadır bu kağıt

Parayı,

(bu ticaret yılda 400,000 bezantı bulur.)

Ve soylular bu incileri almak zorundadır”

-böyle diyor Messire Polo, Cenova’da mahkum-

“Han’a dair.”

Konstantinopol’de bir çocuk vardı,

Ve bazı İngilizler tekmelemiş kıçını.

“Nefret ediyorum bu Fransızlardan” demiş Napolyon, 12 yaşında,

Genç Bourrienne’e, “yapabildiğim tüm kötülüğü

Yapacağım onlara.”

Zenos Metevsky de böyle.

Ve yaşlı Biers oradaydı, yeşil boynuz,

Top satmak için, ve Metevsky arka kapıyı buldu;

Ve yaşlı Biers mühimmatı sattı,

Ve Metevsky öldü ve gömüldü, yani resmi olarak,

Ve Yiener Cafe’de oturup cenaze merasimini izledi.

Bu hadisenin onuncu yılında,

Bir tomar Humbers hissesi sahibi oldu.

               “Barış! Bayıış!! dedi Bay Giddins,

“Ev-ren-sel?  hayır eğer iki milyon papelin,”

Dedi Bay Giddins, “yatırılmışsa harp techizatı

Üretimine. Nasıl mı sattım Rusya’ya-

“onlara yeni bir torpido bot götürmüştük,

“tamamen elektrikle çalışıyordu, kumandası

“Bir tuş takımı kadardı, bir daktilo

“Kadar yer kaplıyordu, ve prens güverteye geldi

“kumanda etmek ister misiniz? Diye sorduk,

“o da tuttu doğruca mendireğe bindirdi,

“ön tarafı tamamen aşağı indirdi,

“Prens korkudan altına edecekti.

“hasarı kim ödeyecekti?

“benim de şirket için ilk seyahatimdi,

“dedim ki ekselansları, önemli değil,

Size yenisini getiririz. Ve Yüce İsa!

“şirket beni destekledi, ve biz de böylece birkaç sipariş aldık?”

Yani La Marquesa de las Zojas y Hurbara

Sir Zenos’un oraya gider gelirdi

               Champs Elysée’de

Ve akşam yemeklerine kalırdı, ve las once’da

Ön kapıdan ayrılırdı, uşakları

Ve üniformalı kahyasıyla, ve dört sokak dolanıp

Arka kapıya gelirdi, ve kocası da orospu çocuğunun tekiydi

Ve Metevsky, “tanınmış filantrop,”

Ya da “tanınmış finansçı”, daha tanınmış haliyle,”

Basının dediği gibi, “bir filantrop olarak”

Verdi- Este’nin onbirinci Louis’e verdiği gibi,-

Ulusa bir çift güzel zürafa,

Ve balistik kürsüsü vakfetti,

Ve kendisiyle saldırılardan önce istişare edildi.

Ve Mr. Oige Nice’den Paris’e first klas’ta

Oldukça huysuzdu, dedi ki: “Dikkat!

“şimdi bir denizcinin hayatı tehlikeli hayattır,

“ama bir mayın, neden her biri numaralı,

“bir defasında birini kaybettik, ve üç yüz

“adam öldü patlamada.”

Grevcilerden usanmıştı, iş hayatına

Mühendis olarak başlamış ve çalışıp kaybetmiş,

Kömür greviyle, bu paragraftan birkaç ay sonra:

:Sir Zenos Metevsky başkan seçildi

Gethsemane Trebizond Petrol’e.

Ve sonra bir diğeri geldi: 80 lokomotif

Manchester Cardiff hattında

Yeni yağ yakma düzeneğiyle…

Daha ağır türlerin( mesela petrol) büyük stokları

El altında şimdi ülke içinde.

Böyle dedim ihtiyar quaker Hamish’e

Dedim: “alakadarım.” Kül rengine döndü

Ve dedi ki: “gösteriş yapmaz. Hayır, zannetmiyorum

Bir şey öğreneceğini.” Böyle oldu sorduğumda

Metevsky Melchizedek’i.

O, Hamish, traktörleri ta

Kral Menelik’e, üç nehir ve 140 boğaz aşıp götürdü.

“Qu’est-ce qu’on pense…?” dedim: “On don’t pense.

“sadece katı kemiktirler. Medullanın üstünden ampüte

Edin, bu adada hayat değişmez.”

Ama gene sordu, “Mais, qu’EST-CE qu’ON pense,

“De la metallurgie, en Angleterre, qu’est-ce qu’on

“pense de Metevsky?”

Ben de dedim ki: daha onun adını duymadılar.

“MacGorvish’in Bankasına gidip sor.”

Japon gözlemciler pek eğlendiler

Türk farmasonların topların…. alay nişanlarını

Sökme zahmetine girmemeleriyle.

Ve ihtiyar Hamish: Menelik

Bu makineyle ilgili önsezi sahibiydi…her neyse…

Fakat asla çalıştıramadı,

               Bir güç tesis edemedi.

Almanlar O’na  kazanlar gönderirdi,

Ama deveye yükleyebilmek için parçalamak gerekirdi,

Sonra bir daha bir araya getirilemezdi.

Böyle olunca ihtiyar Hamish gitti oraya,

Baktı ki üç nehir

Ve yüz kırk geçit,

O da iki traktör gönderdi, biri diğerini çeksin diye

Ve Menelik bir ordu yolladı, 5000 kişilik zenci ordu

Halatlarla, ve onlar da terlediler ve ezip geçtiler.

Ve Dave’in varınca orda ilk işi bir makineli testere

Çalıştırmak oldu,

Ve bir abanoz kütüğe girişti: whhsssh, t ttt,

Üç dakikada iki günün işini yaptı.

Savaş, bir savaşın ardından diğeri,

Bir horoz tüneği yapamayacak adamlar başlattı.

Ve tabii sabotaj…

1-     Kubilay Han: 1214-1294. 1260’da Moğolistan’ın, 1280’de tüm Çin’in hükümdarı oldu ve Yüan Hanedanlığını kurdu.1285’te banknot şeklinde kağıt paralar dolaşıma sokuldu. Kubilay Han daha çok vezirlerinin, bilhassa Ahama ve Sang-ko’nun etkisi altındaydı.

2-     Cambaluc: Khabalik, Kubilay han’ın başkenti. Han’ın darphanesinin olduğu bu şehir bugünkü Pekin şehri sahasında, eski Yen şehrinin üstüne 1264-67 yıllarında kuruldu. (Kanbaluk: Han-baluk, Han’ın şehri. M.Z.)

3-     Tornesel: muhtemelen İtalyanca tornese, birleşmeden önceki İtalyan şehirlerinde dolaşımda olan küçük bakır veya gümüş sikke.

4-     Bezant: 6 ila 15. Yüzyıllar arasında avrupa’da dolaşımda olan Bizans altın sikkesi.

5-     Messire Polo: Marco Polo, ?1254-?1324, Venedikli seyyah. 1275’te Kubilay Han’ı ziyaret etti ve 1295’te Venedik’e döndü. 1296 yılında savaştığı Cenovalılar tarafından hapsedildi; anılarını hapishanede yazdırdı.

6-     Konstantinopol: İstanbul.

7-     Bourrienne: Louis Antoine Fauvelet de B., 1769-1834, Fransız Diplomat ve yazar, Napolyon’un hususi katibi. Napolyon Bonaparte’ın Anıları’nda Napolyon’un Brienne’deki askeri okulda öğrencilerin adını ve memleketini alaya almaları sebebiyle moralini bozduklarını ve sık sık yazara bu Fransızlara elimden gelen kötülüğü yapacağım dediğini okuyoruz.

8-     Zenos Metevsky: Sir Basil Zaharoff, 1849?-1933, Avrupa silah sanayi patronu. Nordenfeldt&Co adına silah satarak başladığı kariyerine sonra Maxim’e katılarak; ardından da Maxim ile birlikte Vickers şirketine katılarak devam etti. Petrol, uluslar arası bankacılık ve gazetecilik ile de ilgilendi. Yoksulluktan muazzam bir servete ulaştı ve Yunanistan ve İngiltere’de hapis yattı. Kurnazlığı ve kaçıklığı ile zor durumlardan sıyrılmayı bilen Zaharoff çocukluğunda İstanbul’dayken bir İngiliz tarafından tekmelendiği için hayatı boyunca İngilizlerden nefret etti; Napolyon’un Fransız nefreti gibi.

9-     Biers: muhtemelen Hiram Maxim, 1840-1916. Maxim makineli tüfekleri, dumansız barut, gecikmeli fünye ve havadan-ağır-uçak mucidi.Kurduğu silah şirketi Zaharoff’un entrikalarıyla Vickers ile birleştirilerek avrupa’nın en büyük silah şirketlerinden Vickers-Armstrong’u teşkil etti.

10-  Ve Metevsky öldü…: Stephanos Xenos, Sir Basil Zaharoff’un düşmanlarından biri, gazetesi Mikra Ephemeris’de şöyle yazdı: “mahkum Zacharias Basileios Zaharoff Atina’da Garbola adlı eski hapishane’den sansasyonel bir şekilde kaçmaya teşebbüs ederken gardiyan tarafından vuruldu.” Ama aslında vurulan başka bir mahkumdu. Böylece Zaharoff Kafe’de oturup güya kendi cenaze merasimini seyretti. Ama otopsi sırasında Zaharoff’un dişçisi cesedin O’na ait olmadığını tespit etti.

11-  Yiener Cafe: muhtemelen Viyana Cafe.

12-  Humbers: Vickers için takma isim.

13-  Mr.Giddings: tespit edilemeyen bir silah satıcısı için takma isim.

14-  La Marquesa…Hurbara: Sir Basil Zaharoff’un 1924’te 75 yaşındayken kendisiyle evlendiği muhtemelen Madame Maria del Pilar Antonia-Angela-Patrocinio-Simona de Muquiro y Bernete; Villafranca de los Caballeros’un dul eşi.  Zaharoff 1889 yılında İspanya’ya silah satmaya giderken bir gece trende tanıştılar. Bir rivayete göre yeni Villafranca düşesi olarak balayı yolculuğunda, bir diğer anlatıma göre daha yeni evlendiği kocasının zulmünden ve yataklı vagonundan kaçarken kelimenin gerçek manasıyla Zaharoff’un kucağına düşmüş. Neumann’a göre kadının kocası İspanya kralının(Alfonso XII) kuzeni olduğundan ve Zaharoff İspanya’ya iptal edilmiş bir silah siparişi için gittiğinden karşılaşmaları tesadüfî olamaz. Ancak zaharoff ile düşes’in tutkusu gerçeğe dönüştü ve yaşam tarzını dönüştürerek yıllarca sürdü. Adanmış bir Katolik olarak boşanamıyordu, dolayısıyla gizlice buluştular. Ama Zaharoff tutku ile işini buluşturmakta mahirdi.  “Berlin’deki İnternationale Biographische Archiv’e göre Düşes’le tanışmasının ardından geçen iki ay içinde otuz milyon pounds sterlin’e ulaşan sipariş aldı.” (Neumann, 86-88).

15-  Champs Elysées: Paris’te zenginlerin semti. Anekdot’un kaynağı bilinmiyor ama 1920’lerde Paris ve Londra’da dolaşımdaki pek çok rivayetten biri.

16-  Las once: İspanyolca “saat 11”.

17-  Este’nin on birinci Louis’e: Borso d’Este. Louis XI; 1461-1483 arası Fransa Kralı.

18-  Mr. Oige: tespit edilemeyen takma isim.

19-  Gethsemane Trebizond petrol: muhtemelen Zaharoff’un hissedarı olduğu Anglo-Fars petrol şirketi için takma isim.

20-  Hamish: karısı 1908-1909 yılları arasında Londra Knightsbridge’de genç müzisyen ve şairler için bir salon işleten mühendis Taffy Fowler için takma isim.

21-  Melchizedek: Tevrat’ta adı geçen bir kral. Zaharoff savaşın ve harp hazırlığının kralıydı.

22-  Kral Menelik: 1844-1913 Etyopya kralı. 1896 yılında İtalyanlarla savaşıp Etyopya’yı bağımsızlığa kavuşturdu.

23-  Qu’est-ce?...On don’t pense: Fransızca. “ne düşünüyorlar?...düşünmüyorlar.”

24-  Mais…Metevsky?: Fr., “ama İngiltere’de metalurji ve Metevsky hakkında ne düşünülüyor?”

25-  MacGorvish’in Bankası: muhtemelen Barclay’s veya Westminster Bankası, ama bankalarla uluslar arası silahlanma yarışı teşvikçileri arasındaki münasebetler açıktır.

26-  Dave: tespit edilemedi. Ama bu ve Hamish (yani Taffy Fowler) yaratıcı tefeci-olmayan teknoloji geliştiricileri iken Zaharoff gibileri tefeci ve yıkıcı türün temsilcileri.(Bkz. Keleş Bacon ve Dos Santos, 12:3 12).